31 januari is het de Dag van het Werkplezier in de Zorg. Een belangrijk thema, want terwijl hun werkdruk er niet minder op wordt, weet iedereen dat de beste zorg geleverd wordt door tevreden zorgprofessionals. Hun inzet, daar worden mensen en de maatschappij letterlijk en figuurlijk beter van. Steef van der Valk – radioloog in het Ikazia Ziekenhuis in Rotterdam – is zo’n tevreden zorgprofessional. Hij is zichtbaar trots op zijn vak, maar benoemt ook dat je vooral zelf verantwoordelijk bent voor je werkplezier. In verbinding staan met jezelf en je omgeving: daar moet je volgens hem mee aan de slag om goede zorg te kunnen blijven leveren.
Voor Steef is er nooit enige twijfel geweest. Hij zou dokter worden. Nadat hij zijn vader – een longarts – een man heeft zien reanimeren in een winkelcentrum, is hij resoluut in zijn keuze: hij wil ook levens redden. Naar zijn mening is chirurgie dé manier om daar werk van te maken, tot hij na een jaar als assistent gewerkt te hebben geprikkeld wordt door de radiologie. “Ik had eigenlijk geen idee van wat het inhield. In mijn opleiding werd er amper aandacht aan besteed”, vertelt hij. “Het beeld wat ik had, was dat een radioloog in een achterkamertje foto’s zat te bekijken op een lichtkast.” Op aanraden van zijn oom – ook een radioloog – ging hij toch op ontdekking en maakte hij de sprong. “Het vakgebied vond ik interessant, maar ik had ook om de een of andere reden een klik met het team en waar ze voor stonden. Dat vond ik blijkbaar heel erg belangrijk.”
Goede zorg leveren doe je samen
Van zijn keuze heeft hij nog geen dag spijt gehad. Zijn jeugdige ambitie om levens te redden krijgt immers meer dan genoeg invulling. “Dat traditionele beeld van die persoon in de donkere achterkamer is gelukkig helemaal veranderd. De radioloog is de afgelopen jaren cruciaal geworden in het hele zorgproces rondom de patiënt. Er is bijna niemand meer die in het ziekenhuis binnenkomt en niet langs de afdeling radiologie komt”, zegt hij stellig. “We hebben daardoor een rol gekregen die zich veel meer op de voorgrond én in verbinding met andere zorgverleners afspeelt. Je bent als het ware een gids in de zorg: de sparring partner en adviseur van andere artsen en patiënten in de zoektocht naar wat er met iemand aan de hand is. Mede door jouw werk kunnen de juiste, soms levensreddende, beslissingen worden genomen. Dat is echt teamwork.”
Die nieuwe rol maakt het vak enorm gevarieerd en brengt ook serieuze uitdagingen met zich mee. Samenwerking is belangrijker dan ooit. Het inzetten van beeldvorming is toegenomen en er wordt steeds meer gedaan maar niet met meer mensen, wat de werkdruk vaak opdrijft. “Dat is niet altijd even fijn voor de sfeer en het onderlinge contact. Je moet met elkaar kunnen blijven communiceren en plezierig kunnen blijven werken, want anders wordt het lastig.”
Om de onderlinge verbinding te versterken gaat Steefs team daarom over tot actie. “Wij hebben samen een begeleid samenwerkingstraject gevolgd om elkaar beter te leren kennen en vooral de verschillen te leren waarderen. Alleen ga je sneller, maar samen kom je verder. Dat geldt binnen je eigen team, alsook in verbinding met andere zorgverleners. Als radioloog moet je je daarom continu openstellen voor wat er zich rondom jou afspeelt en voor de feedback van alle mensen met wie je werkt. Als je daarin slaagt, is er veel meer ruimte voor werkplezier en voel je gelijk de waardering die je verdient. Daar heeft dat traject heel erg aan bijgedragen.”
Veiligheid en de menselijke maat
De radioloog die meer op de voorgrond handelt in plaats van in het achterkamertje, komt steeds vaker rechtstreeks in contact met de gevolgen van zijn werk. “In bepaalde situaties – bijvoorbeeld bij een echo- of mammografie – zijn wij de eerste die aan iemand kan zeggen of er iets de hand is, en wat dan. Dat zorgt vaak voor opluchting, maar ook soms voor pittige situaties. Wat het ook is: als we meteen duidelijkheid kunnen geven wordt dat altijd gewaardeerd.” Ook voert Steef als behandelaar barbotages uit, waarbij kalkafzetting in de pees van de schouder via injecties worden weggewerkt. “Via een echografie bepaal ik waar ik moet prikken. Het komt vaak voor dat mensen bang zijn voor de behandeling of de naalden die ik gebruik. Ik maak er een sport van om hen via praatjes af te leiden. Als iemand uiteindelijk blij en met minder of soms helemaal geen pijn weer buiten wandelt, ben ik een tevreden man.”
Goede zelfkennis, benoemen wat je drijft en waar je voor staat, respect voor anderen, openstaan voor feedback en geborgenheid op je werkplek: samen vormen ze duidelijk de fundering onder Steefs werkplezier. Die klik en dat buikgevoel waar hij eerder over sprak zijn niet vanzelfsprekend, maar het gevolg van zijn persoonlijke waarden en de connectie met de waarden van anderen. “In het Ikazia Ziekenhuis ben ik terecht gekomen op een plek met een gedachtegoed dat bij mij past, met mensen die dezelfde dingen belangrijk vinden en waar ik mij kan ontplooien in de materie die ik boeiend vind.” Ook voor het maken van fouten is er ruimte en begrip. “Elke zorgprofessional komt ooit in een situatie waarin een fout wordt gemaakt. Het belangrijkste is dat je met de relevante betrokkenen kunt stil staan bij wat er is gebeurd en lessen kunt trekken voor de toekomst. In het Ikazia Ziekenhuis is die veiligheid er en dat waardeer ik ten zeerste.”
Blijf bij jezelf
En wat als werkplezier echt ver te zoeken is? “Dan gun ik iedereen de kracht en het lef om ook heel moeilijke keuzes te kunnen maken. Maar vanzelfsprekend is dat niet, zeker niet voor medisch specialisten die steeds meer in een heel kleine niche terechtkomen. Heel veel mogelijkheden heb je niet om wat anders te gaan doen, of je moet het roer echt helemaal omgooien. Mijn vrouw heeft dat gedaan trouwens. Zij is neuroloog en heeft net de overstap gemaakt naar de bedrijfsgeneeskunde. Een lastige keuze, maar het heeft haar zoveel goeds gebracht. En we geven hiermee een prachtig voorbeeld aan onze kinderen. Mijn boodschap is dan ook: ken jezelf, investeer in relaties met anderen en durf te kiezen voor wat het beste voelt. Zo heb je het meeste kans om gelukkig te zijn in je werk.”