In verschillende ziekenhuizen wordt door MSB’s geëxperimenteerd met een capaciteitsbegroting vooraf (ex-ante) als alternatief voor een benchmark achteraf (ex-post) voor de meting van prestaties per specialisme en verdeling van het honorarium. Bestuur en CvB van de NVvR ontvangen signalen dat radiologie hierin niet altijd goed wordt meegenomen. Het is aan te bevelen om als vakgroep radiologie in het eigen ziekenhuis na te gaan of de verwachte radiologie productie met de juiste aannames in de capaciteitsbegroting wordt verwerkt.
Wat is een capaciteitsbegroting?
De capaciteitsbegroting is een model dat door LOGEX als doorontwikkeling van de benchmark aan MSB's en ziekenhuizen wordt aangeboden. In de capaciteitsbegroting wordt voorafgaand aan het jaar de productiebegroting van het ziekenhuis vertaald naar een aantal normuren en norm fte capaciteit per vakgroep, om dit tijdens het jaar te monitoren. De focus komt daarmee meer op het vooruitkijken, en het maken van een capaciteitsplanning (fte formatie). Het nieuwe verdeelmodel moet bijdragen aan de gelijkgerichtheid tussen MSB’s en ziekenhuizen en zou ongewenste (productie)prikkels moeten wegnemen.
Zie Bijeenkomst over Logex-benchmark d.d. 28 oktober 2020 voor meer achtergrondinformatie over de benchmark. Zie FMS-nieuwsbericht Handreiking Capaciteitsbegrotingsmodel d.d. 17 november 2021 voor meer algemene informatie over de capaciteitsbegroting.
Doel van de capaciteitsbegroting is het bieden van meer inzicht vooraf over de verwachte inzet van vakgroepen en dus ook de verwachte werklast voor radiologie. Dit kan meer rust bieden, de ‘ratrace’ (het steeds verslaan van de eigen benchmark) uit het systeem halen en er kan worden ingespeeld op lokale trends en ontwikkelingen. Belangrijke voorwaarde is echter dat met de juiste en actuele cijfers en trends wordt gerekend.
Hoe wordt radiologie erin meegenomen?
De ervaringen, die ons tot op heden uit de MSB's en ziekenhuizen bereiken, is dat radiologie niet goed of onvolledig in de capaciteitsbegroting wordt meegenomen. Zo worden bijvoorbeeld de aantallen patiënten en de verwachte groei van behandelend specialismen als uitgangspunt genomen voor ondersteunende specialismen waaronder radiologie. Maar er wordt geen rekening gehouden met de stijgende trend van radiologische onderzoeken per patiënt of met de introductie van nieuwe richtlijnen. Ontwikkelingen in eerstelijnsdiagnostiek en andere radiologie 'aan de poort' (interventieradiologie, mammapoli) blijven op deze wijze ook buiten beschouwing.
Vanwege het ontbreken van representatieve cijfers over de reguliere zorg in 2020 en 2021, wordt dikwijls teruggegrepen op zorgprofielen van 2019. Met de keuze voor deze oude zorgprofielen wordt de opwaartse trend van radiologische onderzoeken per patiënt en de verschuiving van conventionele onderzoeken naar CT- en MR-onderzoeken genegeerd.
Wat zijn concrete aandachtspunten?
Hieronder staat een lijst van aandachtspunten, die relevant kunnen zijn in het eigen ziekenhuis bij de onderhandeling en vaststelling van de formatie radiologie in de capaciteitsbegroting:
- Stijging benchmark radiologie afgelopen jaren zonder meestijgende fte’s. Zie de eigen vakgroeprapportage of de landelijke trend 2012-2018, een periode waarin de benchmark radiologie met 11% is gestegen.
- Door 2019 als uitgangsjaar te nemen wordt de productiestijging radiologie sinds 2019 niet meegenomen. Zie de eigen vakgroeprapportage of de COVID-impactanalyse waaruit bleek dat begin 2020 de radiologie productie alweer 5-10% hoger lag dan in 2019. Na een dip door COVID herstelde de radiologie productie zich vanaf 2020 op het oude niveau. Veel behandelend specialismen (met electieve zorg) kennen sinds begin 2020 een daling van de productie.
- "Onzichtbare" werkzaamheden worden niet meegerekend, maar nemen steeds meer toe, zoals aantal en complexiteit MDO’s, consultatiefunctie voor aanvragers en patiënten, triagefunctie op SEH en patiëntbesprekingen tussen twee specialismen.
- Stijging van te verwachten onderzoeken - of reeds ingeslopen stijging - door verschuiving van conventioneel naar MRI/CT en door nieuwe richtlijnen zoals MRI prostaat, MRI mamma en CTA coronairen (bij pijn op de borst). Zie nieuwe richtlijnen en aantallen onderzoeken of de landelijke stijging 2017-2019 van +16,4% CT/MRI bij 10 diagnosegroepen en +7,3% radiologie totaal over alle diagnosegroepen
- Dienstbelasting: Toename aantal en complexiteit onderzoeken in de diensturen, toename van radiologen in de voorwacht in avond, nacht en weekend (geen mogelijkheid van anios) en daardoor minder radiologen overdag beschikbaar voor beoordeling, verslaglegging, MDO's, etc.
Zie Verdieping en rapportage Logex-benchmark Radiologie voor een eerdere analye van de opwaartse trend in de radiologie productie door groei van het aantal patiënten én groei van de diagnostiek per patiënt.
Conclusie
Er zijn dus meer redenen waarom het als vakgroep radiologie is aan te raden om met de capaciteitsbegroting in het eigen ziekenhuis mee te kijken. De capaciteitsbegroting verdient namelijk in de praktijk vaak opwaartse bijstelling voor radiologie om uit te komen op een realistisch niveau. Indien de productie achteraf hoger blijkt dan in de inschatting in de capaciteitsbegroting, zal deze niet worden uitbetaald. Dan is het beter om vooraf een te ruime inschatting te maken van de productie en het eventueel te veel begrote bedrag achteraf terug te betalen.